500 en Panda, twee Fiat-iconen tentoongesteld in het Triennale Design Museum

Tot 20 januari 2019 verwelkomt de elfde editie van het Triennale Design Museum bezoekers om ze de geschiedenis van Italiaans design te vertellen aan de hand van talloze verhalen en niet minder dan 180 werken.

Ook stelt het Museum twee symbolen van Italiaanse creativiteit tentoon: de Fiat 500 N (1958) en de Fiat Panda 30 (1980).

Beide voertuigen mogen dan al uit verschillende tijdperken stammen, toch weerspiegelen ze allebei de perfecte combinatie van stijl, innovatie en emoties en werpen ze zich op als meesterwerken uit de industriële geschiedenis.

De tentoongestelde wagens maken deel uit van de waardevolle collectie van FCA Heritage, de afdeling die het historische erfgoed van de Italiaanse merken van de groep beschermt en promoot.

De dertiende editie van het Triennale Design Museum is van start gegaan met de titel Stories. Design italiano (Stories. Italian design) en is voor het publiek geopend tot 20 januari 2019. De sterren van dit nieuwe evenement zijn twee iconen van autodesign, de Fiat 500 N (1958) en de Fiat Panda 30 (1980). Beide wagens maken deel uit van de waardevolle collectie van FCA Heritage, de afdeling van de groep die het historische erfgoed van de Italiaanse FCA-merken beschermt en promoot. Sommige auto’s drukken hun stempel op de geschiedenis met hun technologie of design. Andere staan in het collectieve geheugen gegrift om wat ze hebben betekend voor het dagelijkse leven van een hele generatie of een heel land. Maar slechts weinig auto’s slagen erin om beide eigenschappen te combineren en dankzij hun geavanceerde technologie en emotionele uitstraling uit te groeien tot ware iconen van hun tijd. Die iconen werpen zich op als essentiële meesterwerken uit de industriële geschiedenis. De Fiat 500 en Fiat Panda zijn twee van die zeldzame triomfen, iconische auto’s ontsproten aan de Italiaanse creativiteit, die al snel niet meer weg te denken waren van de internationale markt. Als echte "evergreen" is de Fiat 500 geen vreemde voor het Museum. Vorig jaar nog werd een auto uit de F-reeks – de populairste 500 ooit – opgenomen in de permanente collectie van het Museum of Modern Art (MoMA) in New York. En vandaag is het de beurt aan een schitterende 500 N uit 1958. Met zijn tentoonstelling in het Triennale Design Museum bevestigt hij het belang van dit model, dat de Italiaanse bevolking mobiliseerde en tegelijk uitgroeide tot een toonbeeld van design, dat wereldwijd werd geprezen. De 500 N krijgt het gezelschap van een al even illustere Fiat-telg, de Panda 30. Ook dit Italiaanse icoon had ontegensprekelijk een belangrijke invloed op onze dagelijkse relatie met de auto sinds 1980: hij was directer, meer ontspannend en vooral veel eenvoudiger in gebruik.

Fiat 500 N (1958)

De Fiat 500 N die in Milaan wordt tentoongesteld, rolde in augustus 1958 van de band en onderscheidt zich door zijn lichtblauwe koetswerk. Hij maakt deel uit van de eerste reeks en beschikt over de upgrades die Fiat in november 1957 had voorgesteld op het autosalon van Turijn om zijn uitrusting uit te breiden: een aluminium rand rond de koplampen, zonneschermen, aluminiumaccenten op de motorkap en sierlijsten op de flanken, sierwieldoppen in gepolijst aluminium, omlaag te draaien zijruiten vooraan, klapraampjes met houder om ze open te houden, een gevulde achterbank, hendels op de stuurkolom voor de richtingaanwijzers en lichten en een rubberafwerking voor het rem- en ontkoppelingspedaal. Het tentoongestelde model had een tweecilindermotortje van 479 m³ met 15 pk, dat de auto een topsnelheid van 90 km/u gaf. Het verhaal achter de 500 leest als een sprookje: hij was de vrucht van een geniale ingeving van de legendarische Dante Giacosa en de ambitieuze strategie die Fiat al tijdens de Tweede Wereldoorlog implementeerde om het gamma uit te breiden en te vernieuwen. Fiat presenteerde de "Nuova 500" (nieuwe 500) in de zomer van 1957 in de hoop het succes van de Topolino te kunnen evenaren. De auto erfde een tweezitterkoetswerk, dat werd opgewaardeerd om plaats te bieden aan de modernste technologie van zijn voorganger: een zelfdragend koetswerk met vier onafhankelijke wielen en de motor achterin. Die motor was een luchtgekoelde tweecilinder, de eerste in zijn soort gebouwd door Fiat. De lanceringsprijs bedroeg 490 000 lire. Op enkele jaren tijd groeide de 500 uit tot de nieuwe iconische auto van de Italiaanse jeugd en wist hij wereldwijd klanten voor zich te winnen, van de Verenigde Staten tot Nieuw-Zeeland. Tot 1975 werden meer dan vier miljoen exemplaren gebouwd, over een totaal van vijf generaties. Het onbetwiste succes van de eerste modellen kreeg in 2007 een vervolg met een nieuwe generatie: de huidige 500 bleek net als zijn illustere voorganger onmiddellijk erg succesvol want hij wist in tien jaar tijd al twee miljoen klanten te overtuigen. Hij verzamelde ook een indrukwekkend gamma onderscheidingen, waaronder de titel "Auto van het Jaar" en het "Compasso d’oro", de oudste en meest prestigieuze wereldwijde designonderscheiding die in 1954 in het leven werd geroepen en sinds 1958 wordt toegekend door de Associazione per il Disegno Industriale (Vereniging voor Industrieel Design). De felbegeerde prijs werd door beide generaties van de Fiat 500 gewonnen, meer bepaald in 1959 en 2011. Vorig jaar organiseerde het merk nog een hele reeks van festiviteiten ter gelegenheid van de zestigste verjaardag van de legendarische 500, zoals de lancering van twee exclusieve speciale reeksen, de meermaals bekroonde Europese tournee "The Fiat 500 Forever Young Experience", een herdenkingsstempel en -munt en de productie van de evocatieve kortfilm "See you in the future". Die laatste was de eerste film die Fiat ooit maakte en had Oscar®-winnaar Adrien Brody in de hoofdrol.

Panda 30 (1980)

Het verhaal achter het tweede Fiat-icoon in het Triennale Design Museum is al even fascinerend: het voertuig in kwestie is een Panda 30, geproduceerd in 1980. De wagen met een opvallend rood koetswerk behoort tot de eerste reeks van het model, waarvan in het totaal meer dan 7,5 miljoen exemplaren werden gebouwd. Zijn verhaal gaat terug tot midden jaren zeventig, toen er nood was aan een voorwielaangedreven wagen om de Fiat 126 en 127 te ondersteunen. Het design, dat oorspronkelijk bekend stond als "Zero", werd vervolgens omgedoopt tot "Design 141" en in 1978 werden de eerste prototypes klaargestoomd. De auto kreeg de naam "Panda" en sloot zich daarmee aan bij de "Ritmo", de eerste wagen die afzag van het gebruik van technische namen voor het design zoals dat in de voorgaande decennia gebruikelijk was en in plaats daarvan opteerde voor een nieuwe, meer creatieve en spannende naam. In maart 1980, na een preview in het Quirinal Palace, debuteerde de nieuwe stadswagen van Fiat op het autosalon van Genève. De eerste reeks van de Panda, die werd ontwikkeld om een maximale functionaliteit te bieden door de ruimte in de auto optimaal te benutten, had een driedeurskoetswerk en een neerklapbare en verwijderbare achterbank. Ondanks zijn beperkte lengte van 3,38 meter bood hij comfortabel plaats aan vijf inzittenden. Met deze afmetingen en de stilistische oplossingen van ontwerper Giorgetto Giugiaro toonde de nieuwe Fiat zich bijzonder praktisch, veelzijdig en multifunctioneel. Zijn lay-out combineerde een motor voorin met voorwielaandrijving, een onafhankelijke voorwielophanging en een starre achteras. Naargelang de markt kregen klanten de keuze tussen luchtgekoelde tweecilindermotor van 650 cm³ met 30 pk of een watergekoelde viercilinder van 903 cm³ met 45 pk. Het vermogen werd aangegeven door de namen van de twee versies: de Fiat Panda 30 en Fiat Panda 45. Eveneens interessant waren de verbruikscijfers: bij 90 km/u geraakte de Panda 30 met een 1 liter brandstof 19 kilometer ver en de Panda 45 iets meer dan 17 kilometer. De topsnelheid bedroeg respectievelijk meer dan 115 km/u en ongeveer 140 km/u. Van 1980 tot nu werden niet minder dan vier generaties van Fiats grootse kleine auto gebouwd, en reeg hij de commerciële successen en technologische premières voor dit segment aan elkaar. De Panda was niet alleen de eerste stadswagen met vierwielaandrijving (1984) maar ook de eerste met een dieselmotor (1986), de eerste in zijn segment die de titel van "Auto van het Jaar" veroverde (2004) en de eerste stadswagen die het Everest Base Camp op een hoogte van 5 200 meter bereikte (eveneens in 2004). De lange reeks van records ging voort in 2006, toen de Fiat Panda als eerste op grote schaal gebouwde stadswagen op aardgas kon rijden. En nog weet de Panda niet van ophouden: hij is tevens als enige auto in zijn segment verkrijgbaar met vier motorversies (benzine, diesel, benzine/aardgas en benzine/lpg), drie configuraties (Urban, City Cross en 4x4), twee aandrijfsystemen (voor- en vierwielaandrijving) en twee transmissies (handgeschakeld en gerobotiseerde Dualogic-transmissie).

Triennale Design Museum: Stories. Design italiano

Het Triennale Design Museum, het eerste museum gewijd aan Italiaans design, werd in december 2007 geopend in Triennale. De afgelopen tien jaar veranderde het "muterende" museum jaarlijks van inrichting en lay-out om telkens opnieuw een antwoord te zoeken op dezelfde basisvraag: “wat is Italiaans design?” De elfde editie van het Triennale Design Museum vertelt de geschiedenis van Italiaans design aan de hand van diverse verhalen, die samenkomen om haar complexe karakter vorm te geven. Zo verenigt de lay-out van het Museum twee richtingen: enerzijds presenteert het de loop van de geschiedenis zoals gezien vanuit een diachronisch perspectief en anderzijds ontwikkelt het vijf thematische studies die bezoekers in staat stellen om design te interpreteren door de lens van andere disciplines. Het Museum stelt een selectie van 180 werken tentoon, grotendeels afkomstig uit de permanente collectie van het Triennale Design Museum. Deze werken werden gecreëerd tussen 1902 en 1998 en staan te boek als de meest representatieve voorbeelden van Italiaans design omwille van de bijdrage die ze hebben geleverd aan formele innovatie, esthetiek, ervaring, uniekheid en publiek succes. Ze geven aan hoe moeilijk het is om de essentiële stukken te kiezen die moeten worden tentoongesteld in een designmuseum, om te definiëren waarom een werk als een "icoon" moet worden beschouwd en om te oordelen of deze term wel degelijk effectief is in de context van design.

Brussel, 18 april 2018